Chuyển mạnh từ tham luận sang tranh luận

Căn cơ và khoa học

Theo dự kiến chương trình, trong 24 ngày diễn ra Kỳ họp thứ 2, QH sẽ xem xét, thông qua 4 dự án luật và 1 nghị quyết; cho ý kiến vào 14 dự án luật khác. QH cũng sẽ tiến hành giám sát tối cao Việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (giai đoạn 2010 - 2015) gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xem xét nhiều vấn đề quan trọng khác. Để hoàn thành khối lượng công việc trong điều kiện thời gian kỳ họp không nhiều, Tổng Thư ký QH, Chủ nhiệm VPQH Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng, cần tiếp tục phát huy những cải tiến đã được áp dụng hiệu quả tại các kỳ họp trước như ghép việc trình bày các tờ trình, báo cáo; thông qua luật, nghị quyết cùng với thảo luận tại hội trường; bố trí thảo luận cùng buổi hoặc gần nhau đối với những nội dung có liên quan… Đồng thời, việc xây dựng chương trình Kỳ họp thứ 2 phải rất căn cơ và khoa học, bảo đảm sử dụng hiệu quả nhất thời gian họp của QH.

Nhiều đề xuất cụ thể điều chỉnh nội dung làm việc đã được các thành viên UBTVQH đưa ra nhằm tối ưu hóa việc sử dụng thời gian của kỳ họp. Theo Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển, nên bố trí dành trọn một ngày để QH thảo luận dự toán ngân sách nhà nước, kế hoạch tài chính 5 năm, kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm và quyết định mục tiêu về vốn. Cụ thể, nên tách thành hai nhóm: Buổi sáng thảo luận kế hoạch tài chính 5 năm, kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm và mục tiêu định hướng huy động vốn; buổi chiều sẽ tập trung thảo luận dự toán ngân sách nhà nước năm 2017, đánh giá việc thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm 2016. Như vậy, sẽ gọn và bảo đảm tính tổng thể hơn. Cho rằng việc sắp xếp, bố trí nội dung chương trình Kỳ họp QH là cả một nghệ thuật, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ Phan Thanh Bình nêu rõ, dự kiến nội dung chương trình Kỳ họp thứ 2 đã được chuẩn bị tốt, song mong muốn là cần được cân nhắc và chuẩn bị kỹ hơn nữa, bảo đảm sắp xếp các nội dung theo nhóm vấn đề, tránh xé lẻ, phát huy tối đa vai trò cũng như sự đóng góp của các ĐBQH. Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị, cần tiếp thu các ý kiến đóng góp để bố trí dự kiến nội dung chương trình Kỳ họp một cách hợp lý hơn, xác định rõ nội dung nào làm trước, nội dung nào làm sau, bảo đảm tính logic của vấn đề.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu tại phiên họp

Tiếp tục đổi mới phương pháp thảo luận

Đây là đề xuất của nhiều Ủy viên UBTVQH với mục tiêu nâng cao chất lượng, hiệu quả, hiệu lực các hoạt động của QH. Và việc đổi mới này cần bắt đầu ngay với công tác lập pháp. Như đề xuất của các ĐBQH đó là cần dành thời gian thỏa đáng hơn để cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật có điều kiện báo cáo, giải trình về những quan điểm, ý kiến, thậm chí là tranh luận với ĐBQH về những vấn đề còn ý kiến khác nhau. Gắn trách nhiệm của bộ trưởng, cơ quan chủ trì soạn thảo với toàn bộ quá trình xem xét, cho ý kiến, thông qua các dự án luật. Tương tự như vậy, trong các phiên thảo luận về các dự án luật, không nên tiếp tục duy trì cách thức cũ, đó là Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của QH đã có báo cáo thẩm tra, nên sau khi QH đã thảo luận, mặc dù có nhiều ý kiến, nhưng Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của QH chủ yếu làngồi im lặng. Theo Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu, cơ quan thẩm tra cũng cần có sự trao đổi, tranh luận để bảo vệ quan điểm, chính kiến của mình đã thể hiện trong báo cáo thẩm tra. Điều này sẽ góp phần thiết thực nâng cao chất lượng hoạt động lập pháp của QH.

Cùng quan điểm và để bảo đảm chặt chẽ, cụ thể hơn, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị, sau khi dự thảo Luật được trình QH lần đầu tiên và sau phiên thảo luận tại tổ, QH cần yêu cầu một đồng chí thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, nếu Chính phủ là cơ quan trình (với các ngành khác là người ký tờ trình hoặc người đứng đầu cơ quan chủ trì soạn thảo), phải giải trình về xu hướng tiếp thu ý kiến ĐBQH và tranh luận với ĐBQH sau khi có tổng hợp ý kiến thảo luận ở tổ về dự án Luật. Như chia sẻ thẳng thắn của Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân, để chuyển từ QH tham luận sang QH thảo luận, tranh luận thì phải cho cơ quan soạn thảo tranh luận lại với các ĐBQH. Hiện nay, QH mới chủ yếu tranh luận trong thảo luận về kinh tế - xã hội thông qua việc mời các bộ trưởng giải trình thêm về những vấn đề ĐBQH quan tâm. Nhưng trong công tác xây dựng luật, khi dự án Luật đã trình ra QH thì việc tranh luận lại của cơ quan soạn thảo gần như đang bị khuyết. Theo đó, cần bố trí thời gian để cơ quan soạn thảo phát biểu, tranh luận, làm rõ về những vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau. “Đã tranh luận là bộ trưởng tranh luận, chỗ này không ủy quyền được”, Chủ tịch QH dứt khoát.

Tiếp tục đổi mới quy trình, thủ tục làm việc của QH tại các kỳ họp, trong đó có việc tăng cường tính tranh luận, từng bước chuyển từ một QH tham luận sang QH thảo luận, tranh luận là một trong những cam kết mà Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân đã nêu ra sau khi được QH bầu làm Chủ tịch QH Khóa XIV. Đây được xác định là một trong những biện pháp nhằm hiện thực hóa thông điệp xây dựng một QH đoàn kết, đổi mới, sáng tạo và hành động. Thông điệp này đã và đang được cụ thể hóa, thực hiện nghiêm ngay từ việc chuẩn bị cho Kỳ họp thứ 2 sắp tới. Với sự chuẩn bị chu đáo, yêu cầu rõ ràng, tin rằng, việc áp dụng những đổi mới về quy trình, thủ tục, cách thức bàn và quyết đáp của QH sẽ tạo ra những chuyển động thực sự trong việc nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả các hoạt động của QH, đáp ứng mong mỏi và kỳ vọng của cử tri cả nước.