Chưa có nhiều nghị quyết...

Trong chương trình kỳ họp giữa năm, các địa phương đã dành trên dưới một phần ba thời gian cho phiên chất vấn và trả lời chất vấn, tập trung vào những vấn đề bức xúc, nổi cộm. Phiên chất vấn và trả lời chất vấn sôi động, hấp dẫn khi trở thành diễn đàn đối thoại trực diện, Chủ tọa điều hành dứt khoát, công tâm; người hỏi cụ thể rõ ràng, người trả lời thừa nhận tồn tại và hứa khắc phục những hạn chế, yếu kém.

Tuy nhiên, nhìn nhận một cách khách quan, sau chất vấn và trả lời chất vấn của HĐND không ít địa phương chưa ban hành được nghị quyết. Khoản 5, Điều 60 Luật Hoạt động giám sát của QH và HĐND quy định: “HĐND có thể ra nghị quyết về chất vấn”, nhưng cơ quan dân cử các cấp chưa mạnh dạn thực hiện để nâng cao hiệu lực hoạt động. Trong lúc đó, nhiều địa phương ngay sau kỳ họp có ra văn bản kết luận của chủ tọa phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn, nhưng thể loại này chưa được quy định trong Luật Hoạt động giám sát của QH và HĐND!

Và nghịch lý

Thời gian dành cho phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn thỏa đáng; nhiều  “gương mặt” quen thuộc của các ngành xuất hiện tại nhiều kỳ họp; đành rằng đó là những lĩnh vực có nhiều vấn đề, phức tạp và dư luận quan tâm, nhưng nghịch lý thường thấy là trong lúc lãnh đạo các ngành “toát mồ hôi” trả lời các chất vấn của đại biểu thì Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND phụ trách lĩnh vực, có quyền quyết định, điều hành vấn đề đó lại ít khi “có động tĩnh”. Có lẽ, đại biểu HĐND còn ngại chất vấn, hoặc có chất vấn nhưng người được chất vấn lại giao cho các ngành chuyên môn, hoặc thậm chí cấp dưới trả lời thay. Chủ tịch UBND nhiều địa phương bao giờ cũng có bài phát biểu, nhưng nội dung ít đề cập đến những vấn đề đại biểu HĐND chất vấn.

Sau Hiến pháp năm 2013, nhiều đạo luật thuộc lĩnh vực tư pháp được sửa đổi và ban hành. Bên cạnh đó, chúng ta đang thực hiện mạnh mẽ chủ trương cải cách tư pháp và tăng cường phòng, chống tham nhũng, nhưng phiên chất vấn và trả lời chất vấn của nhiều địa phương ít khi Viện trưởng VKSND, Chánh án TAND trả lời chất vấn.

Nên sắp xếp Chủ tịch UBND phát biểu ngay trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn, trước kết luận của chủ tọa phiên họp

Ảnh: Khánh Duy

Không trả lời thay

Đã ba kỳ họp thường lệ của HĐND các địa phương kể từ khi bước vào nhiệm kỳ mới. Như thế cũng đủ điều kiện để HĐND các cấp nghiên cứu kỹ những quy định mới của pháp luật, từng bước áp dụng nhằm tăng cường hoạt động giám sát tại kỳ họp. Đối tượng chính đại biểu HĐND chất vấn được quy định rất rõ, tuy nhiên, đại biểu có thể sợ động chạm, nên thường chỉ chất vấn các ngành. Bởi vậy, Thường trực HĐND khi phân loại ý kiến theo nhóm vấn đề cần chất vấn, nên quan tâm thêm những ý kiến chất vấn Chủ tịch UBND, Phó Chủ tịch UBND, Viện trưởng VKSND, Chánh án TAND. Dù rất ít ý kiến, thậm chí chỉ một phiếu chất vấn cũng cần đưa vào chương trình; dứt khoát không để các ngành trả lời thay lãnh đạo UBND. Ngoài ra, khi nhận thấy vấn đề chưa được giải quyết rõ ràng, thấu đáo, chủ tọa cần yêu cầu Phó Chủ tịch UBND phụ trách lĩnh vực trực tiếp trả lời ngay vấn đề đó, như một số địa phương đã làm. Một điều rất quan trọng, trong chương trình kỳ họp nên sắp xếp Chủ tịch UBND phát biểu ngay trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn, trước kết luận của chủ tọa phiên họp. Nội dung cũng nên ghi rõ: Chủ tịch UBND phát biểu trả lời những vấn đề các ngành trả lời chưa thỏa đáng và trả lời chất vấn của đại biểu HĐND. Như vậy, đại biểu HĐND có cơ hội chất vấn trực tiếp Chủ tịch UBND, như ĐBQH từng chất vấn Thủ tướng Chính phủ.