Trang chủ > Diễn đàn của đại biểu
Bài 3: Để khoa học và công nghệ trở thành động lực đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững
Ngày đăng:
8:54 | 21/02/2025
Hiện nay nước ta đang hội nhập sâu rộng để phát triển trong khi nguồn lực có hạn, muốn đạt được các mục tiêu đề ra, Việt Nam cần có những đột phá. Trong đó đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là con đường được lựa chọn nhằm thực hiện các bước nhảy vọt, rút ngắn khoảng cách với các nước đi trước để nước ta phát triển giàu mạnh trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Nghị quyết 57-NQ/TW - Đột phá chiến lược đưa đất nước phát triển trong giai đoạn mới
Bài 3: Để khoa học và công nghệ trở thành động lực đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững
Hiện nay nước ta đang hội nhập sâu rộng để phát triển trong khi nguồn lực có hạn, muốn đạt được các mục tiêu đề ra, Việt Nam cần có những đột phá. Trong đó đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là con đường được lựa chọn nhằm thực hiện các bước nhảy vọt, rút ngắn khoảng cách với các nước đi trước để nước ta phát triển giàu mạnh trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn
Những kết quả, thành tựu đạt được trong thời gian qua là cơ sở, nền tảng quan trọng tạo đà phát triển khoa học - công nghệ trong giai đoạn mới. Tình hình thế giới được dự báo sẽ tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Tăng trưởng kinh tế thế giới và thương mại, đầu tư quốc tế có xu hướng giảm; nợ công toàn cầu tăng, thị trường tài chính, tiền tệ quốc tế tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trong điều kiện cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang phát triển mạnh mẽ, tác động sâu rộng và đa chiều trên phạm vi toàn cầu; khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đã trở thành yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia. Các nước ngày càng chú trọng phát triển kinh tế xã hội dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh đang là mô hình phát triển được nhiều quốc gia lựa chọn. Đây là cơ hội hết sức thuận lợi để các nước, nhất là các nước đang phát triển nhanh chóng rút ngắn khoảng cách so với các nước phát triển; nhưng đồng thời nó lại trở thành một trong những thách thức khó vượt qua. Bởi, những nước phát triển có tiềm lực khoa học - công nghệ mạnh với lợi thế sẵn có sẽ phát triển với với tốc độ nhanh hơn nhiều so với các nước có tiềm lực khoa học - công nghệ hạn chế.
THACO là một trong những doanh nghiệp đi đầu về đổi mới công nghệ trong sản xuất
Trong bối cảnh đó, mô hình tăng trưởng truyền thống dựa chủ yếu vào nguồn vốn đầu tư, lao động giá rẻ và nguồn tài nguyên thiên nhiên không tái tạo đã không còn phù hợp; nhất là khi chỉ số kinh tế tri thức nước ta còn thấp. Chính vì vậy, đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và năng lực cạnh tranh, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững là yêu cầu cấp thiết đặt ra từ thực tiễn. Vì thế, con đường phát triển tất yếu phải dựa vào khoa học - công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao và phát triển tri thức. Kinh nghiệm của các nước phát triển trên thế giới và trong khu vực cho thấy biện pháp để đưa nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững là phải dựa trên nền tảng nghiên cứu, ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ. Trong đó, nhân tố quyết định trong việc vận dụng và phát triển khoa học - công nghệ là nguồn lực con người và thể chế.
Đột phá chiến lược, động lực chính phát triển đất nước
Ngày 22/12/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết). Nghị quyết đã xác định 5 nhóm quan điểm chỉ đạo, đề ra 5 nhóm mục tiêu đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trong triển khai thực hiện.
Theo đó, Bộ Chính trị khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Xác định rõ đây là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới. Đổng thời, xác định đây là cuộc cách mạng toàn dân, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. Cuộc cách mạng này phải được triển khai quyết liệt, kiên trì, đồng bộ, nhất quán, lâu dài. Người dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực chính. Nhà khoa học là nhân tố then chốt. Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt. Nội dung cốt lõi của cuộc cách mạng này, bao gồm: thể chế, nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược. Trong đó, thể chế là điều kiện tiên quyết, cần hoàn thiện và đi trước một bước. Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật bảo đảm yêu cầu quản lý và khuyến khích đổi mới sáng tạo, loại bỏ tư duy "không quản được thì cấm". Bên cạnh đó, phải bảo đảm nguồn nhân lực trình độ cao cho phát triển khoa học - công nghệ và chuyển đổi số; có cơ chế, chính sách đặc biệt về nhân tài. Phát triển hạ tầng, nhất là hạ tầng số, công nghệ số trên nguyên tắc “hiện đại, đồng bộ, an ninh, an toàn, hiệu quả, tránh lãng phí”, làm giàu, khai thác tối đa tiềm năng của dữ liệu, đưa dữ liệu thành tư liệu sản xuất chính, thúc đẩy phát triển nhanh cơ sở dữ liệu lớn, công nghiệp dữ liệu, kinh tế dữ liệu.
Nghị quyết xác định các mục tiêu chủ yếu đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó: tiềm lực, trình độ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đạt mức tiên tiến ở nhiều lĩnh vực quan trọng; đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế ở mức trên 55%; quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 30% GDP; đến năm 2025: khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phát triển vững chắc, góp phần đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, có thu nhập cao. Việt Nam có quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 50% GDP; là một trong các trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực và thế giới; thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.
Nghị quyết cũng đề ra 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp nhằm hoàn thành các mục tiêu đề ra với các nội dung chính như sau:
Thứ nhất là nâng cao nhận thức, đột phá về đổi mới tư duy, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, tạo xung lực mới, khí thế mới trong toàn xã hội về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là nhóm nhiệm vụ, giải pháp mang tính hiệu triệu, được nhấn mạnh và đưa lên hàng đầu.
Hội nghị tập huấn cho đại biểu QH và HĐND về ứng dụng công nghệ blockchain trong phát triển kinh tế - xã hội
Thứ hai, khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện thể chế; xoá bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Nghị quyết nêu rõ: cần khẩn trương sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện đồng bộ các quy định pháp luật về khoa học, công nghệ…để tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản nhằm khuyến khích, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, phát triển nguồn nhân lực.
Thứ ba, tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia: phát triển hệ thống các trung tâm nghiên cứu, thử nghiệm, các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, tập trung cho công nghệ chiến lược. Đẩy mạnh ứng dụng và phát triển công nghệ số. Xây dựng và dùng chung các nền tảng số quốc gia, vùng, bảo đảm hoạt động thống nhất, liên thông của các ngành, lĩnh vực trên môi trường số. Hình thành ngành công nghiệp dữ liệu lớn của Việt Nam. Phát triển mạnh mẽ ứng dụng trí tuệ nhân tạo dựa trên dữ liệu lớn đối với các ngành, lĩnh vực quan trọng.
Thứ tư, phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia: tăng cường đầu tư, đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo tài năng trên các lĩnh vực. Ban hành cơ chế đặc thù thu hút người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài có trình độ cao về Việt Nam làm việc, sinh sống. Xây dựng, kết nối và phát triển mạng lưới chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế. Phát triển đội ngũ giảng viên, các nhà khoa học đủ năng lực, trình độ đáp ứng việc giảng dạy lĩnh vực khoa học cơ bản, công nghệ chip bán dẫn, vi mạch, kỹ thuật và công nghệ then chốt.
Thứ năm, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị; nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia, hiệu lực quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, bảo đảm quốc phòng và an ninh: có kế hoạch và lộ trình đưa toàn bộ hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị lên môi trường số, bảo đảm liên thông, đồng bộ, bí mật nhà nước. Có chính sách đặc thù để thu hút, tuyển dụng, giữ chân nhân lực về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số làm việc trong các cơ quan của hệ thống chính trị. Bảo đảm an toàn, an ninh mạng và chủ quyền quốc gia trên nền tảng số và không gian mạng; an ninh, an toàn dữ liệu hợp pháp của tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp và chủ quyền an ninh dữ liệu quốc gia. Hiện đại hoá vũ khí, trang bị kỹ thuật quân sự, an ninh.
Thứ sáu, thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong doanh nghiệp: có chính sách đủ mạnh khuyến khích tinh thần khởi nghiệp về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cùng với chính sách hỗ trợ khởi nghiệp và thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước khởi nghiệp tại Việt Nam; cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các doanh nghiệp công nghệ số thực hiện các nhiệm vụ trọng điểm về chuyển đổi số; đẩy mạnh tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ trên môi trường số.
Thứ bảy, tăng cường hợp tác quốc tế trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Tác giả:
Nguyễn Nhật Hòa
BÀI LIÊN QUAN:
Dự thảo quy định chính sách hỗ trợ đối với người hoạt động không chuyên trách ( Ngày đăng: 16:32 | 30/05 )Kịp thời ban hành chính sách hỗ trợ khi thực hiện chủ trương kết thúc sử dụng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã là nội dung được các địa phương, đại biểu Quốc hội kiến nghị trong thời gian qua, kể từ sau khi có chủ trương, kết luận của Trung ương. Sau thời gian tổng hợp đề xuất từ các địa phương, mới đây Bộ Nội vụ đã có dự thảo Tờ trình và dự thảo Nghị định quy định về chính sách tinh giản biên chế (thay thế Nghị định 29/2023/NĐ-CP). Trong các dự thảo này, cơ quan soạn thảo đã đề xuất chính sách cụ thể đối với đối tượng người hoạt động không chuyên trách (NHĐKCT) ở cấp xã và ở thôn, tổ dân phố.
Quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền cấp xã ( Ngày đăng: 16:26 | 12/05 )Theo chương trình nghị sự, kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV sẽ thảo luận và thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Đây là vấn đề quan trọng, thu hút sự quan tâm của cử tri cả nước về cơ cấu tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp