Chuyển đổi số - Con đường tất yếu để phát triển
Ngày nay, sự phát triển của một quốc gia hay một doanh nghiệp gần như được quyết định bởi sự áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào quản lý, sản xuất, kinh doanh. Việc tạo ra của cải ít phụ thuộc vào thời gian lao động và số lượng lao động đã chi phí mà phụ thuộc vào trình độ chung của khoa học, tiến bộ kỹ thuật và việc ứng dụng trong quản lý, sản xuất, kinh doanh. Dưới sự tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số là con đường tất yếu để phát triển của mỗi quốc gia.
Bài 1: Tầm quan trọng của chuyển đổi số
Chuyển đổi số: quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện
Khó có một định nghĩa đầy đủ và chính xác về chuyển đổi số (digital transformation), bởi vì quá trình áp dụng chuyển đổi số sẽ có sự khác biệt ở từng lĩnh vực khác nhau. Theo nghĩa thông thường, phổ biến có thể xem đây là quá trình ứng dụng những tiến bộ về công nghệ số như điện toán đám mây (cloud), dữ liệu lớn (Big data),...vào mọi hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp nhằm tối ưu hóa quy trình quản lý, sản xuất nhằm đem lại hiệu suất cao, thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp hoặc quốc gia.
Chuyển đổi số
Tuy nhiên, bản chất của chuyển đổi số không chỉ đề cập đến việc áp dụng công nghệ mới, mà còn là một quá trình tái cơ cấu toàn diện về cách thức triển khai hoạt động và tư duy của tổ chức; yêu cầu sự cam kết từ lãnh đạo, sự hỗ trợ từ toàn bộ tổ chức và một chiến lược rõ ràng để đảm bảo rằng việc chuyển đổi được thực hiện một cách hiệu quả, bền vững. Chuyển đổi số không phải đơn thuần thay đổi cách thực hiện công việc từ thủ công truyền thống (ghi chép trong sổ sách, họp trực tiếp,...) sang vận dụng công nghệ để giảm thiểu thời gian, công sức, tạo môi trường tương tác thuận lợi giữa chủ thể và khách thể mà còn là sự thay đổi về chất của quy trình quản lý, vận hành của một tổ chức.
Có thể thấy chuyển đổi số và số hóa là hai khái niệm không đồng nhất. Số hóa là quá trình đưa các thông tin lưu trữ ở dạng vật lý như văn bản giấy, đĩa CD, ổ cứng,...lên các hệ thống lưu trữ trên mạng Internet. Nhờ đó, người dùng có thể truy xuất, sử dụng đơn giản, nhanh chóng, hầu như không phụ thuộc vào không gian địa lý. Chuyển đổi số là quá trình thay đổi về tư duy và mô hình quản lý, sản xuất, kinh doanh truyền thống sang mô hình kỹ thuật số, ứng dụng công nghệ thông tin vào vận hành nhằm tối ưu được các lợi ích mà công nghệ mang lại. Có thể xem “Số hóa” như một phần của quá trình “Chuyển đổi số”.
Dưới sự tác động của chuyển đổi số, làm thay đổi cách sống, làm việc, tương tác với nhau trong xã hội. Đối với nhà nước, chuyển đổi số dùng dữ liệu và công nghệ số để thay đổi cách tiếp cận của người dân với các dịch vụ do nhà nước cung cấp, thay đổi quy trình nghiệp vụ, thay đổi mô hình và phương thức hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước.
Tại Việt Nam, các mô hình chuyển đổi số đã và đang tạo ra những dịch vụ có ích cho người dân, tận dụng một cách hiệu quả nguồn lực nhàn rỗi của xã hội. Thế mạnh công nghệ mới đang giúp cho các doanh nghiệp, cơ quan nhà nước ngày càng tiếp cận và thỏa mãn tốt hơn yêu cầu của khách hàng, của người dân; qua đó cũng làm thay đổi tư duy quản lý, phục vụ của nhà nước, doanh nghiệp để hướng đến sự phát triển. Hay nói cách khác, dù ở tầm doanh nghiệp hay quốc gia, chuyển đổi số cũng là con đường tất yếu để phát triển trong thời đại ngày nay.
Lợi ích mang lại khi chuyển đổi số
Tầm quan trọng của chuyển đổi số được thể hiện qua những lợi ích thiết thực và to lớn đối với toàn xã hội: từ người dân, doanh nghiệp đến các cơ quan nhà nước và cả sự phát triển của quốc gia. Có thể thông qua một số ví dụ để thấy được các lợi ích đó:
Đối với doanh ngiệp: Lợi ích dễ nhận biết nhất của chuyển đổi số đối với doanh nghiệp đó là cắt giảm chi phí vận hành, tiếp cận được nhiều khách hàng hơn trong thời gian ngắn hơn, lãnh đạo ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn nhờ hệ thống báo cáo thông suốt kịp thời, tối ưu hóa được năng suất làm việc của nhân viên... những điều này giúp tăng hiệu quả hoạt động và tính cạnh tranh của tổ chức, doanh nghiệp được nâng cao.
Trước đây, các công nghệ kiểu cũ thì chỉ có các công ty lớn, có tiềm lực kinh tế mạnh mới có thể tiếp cận được và họ luôn dẫn đầu thị trường. Nhưng bây giờ, thì dù công ty nhỏ hay những startup mới đều có thể tiếp cận được công nghệ không thua kém gì các những công ty lớn.
Đối với cơ quan nhà nước: Chuyển đổi số đang từng bước thay đổi nhận thức của những nhà lãnh đạo, những người có khả năng quyết định hướng đi và khả năng chuyển đổi thành công của cơ quan, đơn vị và của đất nước. Bộ máy chính quyền của nhiều quốc gia sau khi nhận ra tầm quan trọng của chuyển đổi số trong việc gia tăng hiệu quả hoạt động và đảm bảo an ninh quốc gia, đã lập tức bước vào một “cuộc đua” trong việc áp dụng chuyển đổi số. Chuyển đổi số có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước. Bằng cách áp dụng công nghệ số, chính phủ có thể hoạt động hiệu quả hơn, minh bạch hơn và hạn chế tham nhũng, từ đó góp phần vào việc kiến tạo một xã hội phát triển bền vững.
Ví dụ về chuyển đổi số điển hình là việc chuyển đổi hoạt động thanh tra và kiểm tra của cơ quan nhà nước từ phương pháp truyền thống sang môi trường số. Thay vì tiến hành kiểm tra trực tiếp tại các doanh nghiệp và cơ sở sản xuất, các cơ quan chức năng hiện nay có thể thực hiện thanh tra trực tuyến thông qua các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu được kết nối. Từ đó giúp tiết kiệm thời gian và nguồn lực, đồng thời nâng cao tính chính xác, hiệu quả của các cuộc kiểm tra.
Một kết quả của quá trình chuyển đổi số quốc gia mang lại lợi ích thiết thực cho người dân
Đối với người dân: Chuyển đổi số giúp người dân bình đẳng về cơ hội tiếp cận dịch vụ, đào tạo, tri thức, qua đó giúp thu hẹp khoảng cách số thông qua việc phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.
Chính phủ số nhờ dữ liệu số và công nghệ số thấu hiểu người dân hơn, vì vậy, cung cấp dịch vụ tốt hơn, chăm sóc người dân tốt hơn. Một đứa trẻ khi sinh ra được cấp một mã định danh duy nhất, đến kỳ tiêm chủng, gia đình nhận được thông báo đi tiêm từ chính quyền; đến tuổi đi học thì chính quyền dựa trên số liệu dân cư để quyết định phân bổ cơ sở vật chất của các cơ sở giáo dục, tránh nơi thừa, nơi thiếu, đến tuổi trưởng thành thì tự động nhận được căn cước công dân; khi dịch bệnh bùng phát thì kịp thời nhận được cảnh báo, chăm sóc y tế…
Kinh tế số cho phép mỗi người dân có thể tiếp cận toàn bộ thị trường một cách nhanh chóng theo cách chưa từng có. Nếu như trước đây, người dân mang hàng hóa ra chợ bán, chỉ tiếp cận được vài chục đến vài trăm người trong khu vực địa lý hạn chế của mình. Còn hiện nay, với thương mại điện tử, họ có thể bán hàng cho hàng triệu người trên toàn thế giới. Mỗi người dân với một chiếc điện thoại thông minh, mỗi hộ gia đình một đường cáp quang là có thể trở thành một doanh nghiệp, là có thể tiếp cận cả thế giới.
Chuyển đổi số có thể giúp xóa nhòa khoảng cách địa lý, mang đến cơ hội bình đẳng cho người dân về tiếp cận dịch vụ, mang lại một loạt những tiến bộ lớn về chất lượng cuộc sống. Người dân có thể sống khỏe mạnh hơn nhờ các hình thức chăm sóc y tế kịp thời, vui vẻ hơn với các hình thức giải trí đa dạng và an toàn hơn.
Ở một khía cạnh khác, chuyển đổi số góp phần tăng năng suất lao động, tăng trưởng GDP và tác động quan trọng đến sự phát triển quốc gia. Nghiên cứu của Microsoft cho thấy: năm 2017, tác động của chuyển đổi số tới tăng trưởng năng suất lao động ở vào khoảng 15%, đến năm 2020, con số này là 21%. Nghiên cứu của McKensey chỉ ra rằng, vào năm 2025, mức độ tác động của chuyển đổi số tới GDP của nước Mỹ là khoảng 25%, với đất nước Brazil là 35%, còn ở các nước Châu Âu là khoảng 36%. Từ đây, có thể thấy khả năng tác động của chuyển đổi số đối với tăng trưởng GDP là rất lớn.