Sau 25 năm tái lập tỉnh, với vai trò là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, HĐND tỉnh không ngừng hoàn thiện về tổ chức, đổi mới phương thức hoạt động; ban hành những quyết sách, các cơ chế, chính sách đúng đắn, phù hợp thực tiễn nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế, góp phần để xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân, thúc đẩy Quảng Nam tiếp tục phát triển mạnh mẽ, toàn diện, bền vững.
Những quyết sách tạo đột phá cho sự phát triển của tỉnh
Sau gần 06 nhiệm kỳ hoạt động (các khóa V, VI, VII, VIII, IX, X), HĐND tỉnh khẳng định vai trò là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, thể hiện tốt trách nhiệm trước cử tri trong việc quyết định những chủ trương, biện pháp quan trọng để thúc đẩy tỉnh Quảng Nam phát triển mạnh mẽ, toàn diện và bền vững; đã tổ chức thành công 92 kỳ họp, thông qua hơn 900 nghị quyết trên tất cả các các lĩnh vực. Nghị quyết của HĐND tỉnh ngày càng bám sát tình hình thực tế, phù hợp với tâm tư, nguyện vọng của cử tri và Nhân dân trong tỉnh; là cơ sở pháp lý để UBND và các cơ quan chuyên môn của tỉnh tổ chức triển khai thực hiện các chủ trương, biện pháp, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng - an ninh trên địa bàn tỉnh.
Quang cảnh kỳ họp thứ nhất, HĐND tỉnh khóa X.
Ngoài các nghị quyết về nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội hàng năm, 05 năm, chiến lược 10 năm; để đáp ứng yêu cầu bức thiết của cuộc sống, HĐND tỉnh đã chú trọng lựa chọn những lĩnh vực cần có cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển, hoặc phải tháo gỡ bức xúc để ban hành nghị quyết chuyên đề. Đặc biệt, HĐND tỉnh rất coi trọng việc lấy ý kiến đóng góp từ các đối tượng chịu tác động của nghị quyết, đại diện địa phương, các ngành, nhất là đối với những nghị quyết liên quan trực tiếp đến đời sống Nhân dân, đến cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. HĐND tỉnh luôn phát huy trí tuệ, tinh thần trách nhiệm của đại biểu trong thảo luận để thống nhất cao trước khi quyết định nhằm nâng cao chất lượng thực thi nghị quyết và cũng chính là nâng cao năng lực quyết định, hiệu quả hoạt động của HĐND. Nhìn chung, các nghị quyết của HĐND tỉnh đều được triển khai thực hiện khá tốt, nhiều chỉ tiêu, nhiệm vụ đạt kết quả cao, một số chỉ tiêu vượt kế hoạch. Nhiều nghị quyết chuyên đề đã nhận được sự đồng thuận cao, nhanh chóng đi vào cuộc sống tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội như: Nghị quyết về tăng cường giáo dục miền núi, phổ cập giáo dục Trung học cơ sở; chính sách hỗ trợ đối với trẻ em mầm non, học sinh, sinh viên là người dân tộc thiểu số; học sinh, sinh viên khuyết tật đang học tại các cơ sở giáo dục; chính sách khuyến khích thoát nghèo bền vững; chính sách hỗ trợ cải thiện mức sống cho một số đối tượng thuộc hộ nghèo đang hưởng chính sách người có công cách mạng và bảo trợ xã hội; về sắp xếp, thành lập, đổi tên thôn, tổ dân phố thuộc các xã, phường, thị trấn; quy định mức phụ cấp, phụ cấp kiêm nhiệm đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố…
Cùng với đó, HĐND tỉnh chú trọng đầu tư phát triển kinh tế - xã hội khu vực nông thôn, miền núi, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Căn cứ tình hình thực tế, HĐND tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm huy động tối đa các nguồn lực để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, nhất là hạ tầng giao thông kết nối nhằm tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Hoàn thành việc bố trí, sắp xếp, ổn định dân cư gắn với xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững. Đẩy mạnh phát triển kinh tế trên cơ sở khai thác hợp lý các tiềm năng, thế mạnh về nông lâm, thủy sản, du lịch, dịch vụ, văn hóa vật thể và phi vật thể. Phát triển toàn diện các lĩnh vực văn hóa, xã hội gắn với phát triển nguồn nhân lực; bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa, các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc miền núi. Chương trình tổng thể phát triển kinh tế - xã hội miền núi đến năm 2025; phát triển kinh tế vườn, kinh tế trang trại; cơ chế hỗ trợ chương trình xây dựng nông thôn mới; kiên cố hóa hệ thống đường huyện và giao thông nông thôn… Nhìn chung, các quyết sách của HĐND tỉnh tác động tích cực trong quá trình phát triển khu vực nông thôn, miền núi, làm thay đổi diện mạo làng quê, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được nâng lên rõ rệt.
Có thể khẳng định rằng, các nghị quyết của HĐND tỉnh đã thể chế hóa chủ của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh qua các nhiệm kỳ, thực sự phản ảnh được ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, tạo đột phá cho sự phát triển của tỉnh trong suốt chặng đường 25 năm qua.
Nâng cao hiệu quả giám sát; giữ mối liên hệ chặt chẽ, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của cử tri
Giám sát là một trong những chức năng cơ bản của HĐND. Thông qua hoạt động giám sát, HĐND tỉnh xem xét, đánh giá việc thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật Nhà nước, nghị quyết của HĐND tỉnh ở các địa phương, cơ quan, đơn vị nhằm phát huy ưu điểm, chấn chỉnh những tồn tại, hạn chế, nâng cao hơn nữa trách nhiệm của địa phương, đơn vị trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao. Những thông tin thu thập qua giám sát là cơ sở thực tiễn để HĐND tỉnh làm căn cứ, xem xét, quyết định các vấn đề quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh - quốc phòng trên địa bàn.
Chất lượng hoạt động giám sát của HĐND tỉnh ngày càng nâng lên. Các chủ thể giám sát đã chủ động xây dựng chương trình giám sát, bố trí thời gian, đầu tư công sức, trí tuệ, tập trung đi sâu giám sát theo chuyên đề, chú trọng những vấn đề nổi cộm được cử tri và Nhân dân quan tâm. Qua gần 06 nhiệm kỳ, HĐND, Thường trực, các Ban và Tổ đại biểu HĐND tỉnh đã tổ chức 89 đợt giám sát chuyên đề trên tất cả các lĩnh vực như: Việc đầu tư, xây dựng khu tái định cư cho người dân khi Nhà nước thu hồi đất; tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về bảo hiểm y tế; công tác quản lý, đầu tư kết cấu hạ tầng nông nghiệp; tình hình thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; việc giải quyết các đơn, thư tồn đọng, kéo dài; tình hình thực hiện Pháp lệnh ưu đãi người có công; kết quả thực hiện nghị quyết của HĐND tỉnh về chương trình tổng thể phát triển kinh tế - xã hội miền núi…
Hình thức tổ chức giám sát đa dạng, phong phú hơn. Ngoài việc tổ chức đoàn giám sát để làm việc với các đơn vị, nhiều cuộc khảo sát thực tế đã được tổ chức nhằm thu thập đầy đủ, khách quan các thông tin phục vụ cho công tác thẩm tra, ban hành nghị quyết. Sau các cuộc giám sát, khảo sát, đã kiến nghị giải quyết nhiều vấn đề còn tồn tại, hạn chế, được UBND và các ngành, các địa phương tiếp thu, chỉ đạo triển khai khắc phục, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát. Nhiều cuộc giám sát chuyên đề của HĐND, Thường trực HĐND được tổng hợp trình HĐND tỉnh ban hành nghị quyết đề ra nhiều chủ trương, biện pháp tăng cường quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, nhất là lĩnh vực đất đai, môi trường, tài nguyên, khoáng sản, đầu tư công…
Tại các kỳ họp, HĐND tỉnh dành thời gian thảo luận để xem xét, đánh giá về thực trạng, nguyên nhân, trách nhiệm; đề ra giải pháp, lộ trình giải quyết nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến công tác quản lý Nhà nước, hoạt động của các cơ quan tư pháp, việc chỉ đạo điều hành của chính quyền các cấp. Trong đó, hoạt động chất vấn được bố trí thời gian hợp lý, không ngừng được đổi mới cách thức tổ chức qua từng kỳ họp. Qua chất vấn, nhiều vấn đề được UBND tỉnh nghiêm túc đưa ra các cam kết khắc phục công khai, minh bạch, đáp ứng được nguyện vọng, củng cố niềm tin của đông đảo cử tri và Nhân dân trong tỉnh.
Cùng với hoạt động giám sát, chất vấn, Thường trực HĐND tỉnh đã tổ chức nhiều phiên họp giải trình về việc chấp hành pháp luật đầu tư công, nhất là việc triển khai các dự án trọng điểm trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020. Điều này thể hiện quyết tâm đổi mới không ngừng hoạt động giám sát của HĐND tỉnh. Sau phiên họp giải trình, hầu hết các kiến nghị về giải pháp khắc phục hạn chế, tồn tại trên lĩnh vực đầu tư công đã được UBND tỉnh tập trung chỉ đạo, đạt được kết quả khả quan.
Việc giữ mối liên hệ chặt chẽ với cử tri là nhiệm vụ quan trọng của cơ quan dân cử và đã được HĐND tỉnh quan tâm thực hiện tốt thông qua hoạt động tiếp xúc cử tri, tiếp công dân, giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân. Ngay từ đầu năm Thường trực HĐND tỉnh đã ban hành lịch tiếp công dân định kỳ hằng tháng trong năm để tạo thuận lợi cho Nhân dân đến gặp gỡ đại biểu HĐND tỉnh trình bày nguyện vọng của mình. Qua đó, đã phát hiện và kiến nghị các cơ quan chức năng xử lý nhiều vấn đề, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của Nhân dân. Đối với những vụ việc phức tạp, kiến nghị bức xúc tồn đọng, kéo dài, Thường trực HĐND tỉnh đã chỉ đạo tổ chức các buổi làm việc trực tiếp với các cơ quan chức năng yêu cầu xem xét, giải quyết, kịp thời trả lời cho công dân. Đây là một hình thức giám sát thường xuyên về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đem lại kết quả tích cực, góp phần ổn định tình hình. Hằng năm, Thường trực HĐND tỉnh Quảng Nam tiếp nhận và xử lý gần 300 đơn thư các loại; trong đó phần lớn là các khiếu nại, kiến nghị (tỷ lệ trên 95%) được Thường trực HĐND xem xét chuyển đến các cơ quan có trách nhiệm giải quyết, trả lời.
Công tác chuẩn bị bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND qua các nhiệm kỳ được HĐND tỉnh tham gia thực hiện với tinh thần trách nhiệm cao nhất. Các đồng chí lãnh đạo Thường trực HĐND tỉnh đã trực tiếp tham gia các đoàn kiểm tra, giám sát về công tác chuẩn bị, tổ chức bầu cử; thường xuyên theo dõi kiểm tra, giám sát qua các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, báo cáo của Ủy ban bầu cử các cấp, văn bản của Thường trực HĐND huyện, thị xã, thành phố về triển khai công tác bầu cử trên địa bàn, góp phần tạo nên thành công cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp qua từng nhiệm kỳ.
Không ngừng đổi mới, quyết tâm cao, hoạt động quyết liệt, hiệu quả
Tiếp nối truyền thống qua các nhiệm kỳ, HĐND tỉnh đã không ngừng đổi mới phương thức hoạt động theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, gần dân, sát cơ sở, đảm bảo ban hành những quyết sách đi vào cuộc sống. Việc đổi mới trước hết thể hiện ở khâu xây dựng kế hoạch, chương trình hoạt động hằng năm. Căn cứ vào nghị quyết tổ chức kỳ họp, Chương trình giám sát, ngay từ đầu năm Thường trực HĐND tỉnh đã chỉ đạo xây dựng chương trình công tác trong năm và xác định cụ thể kế hoạch công tác hằng tháng của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND tỉnh. Cách làm này góp phần tăng cường sự chủ động trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai các chương trình hoạt động của HĐND tỉnh đảm bảo rõ người, rõ việc, rõ tiến độ và chất lượng.
Bên cạnh đó, công tác tổ chức các kỳ họp được Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo chuẩn bị chu đáo, linh hoạt. Tại các phiên họp thường kỳ hằng tháng, Thường trực HĐND tỉnh thường xuyên đôn đốc, chỉ đạo việc chuẩn bị các nội dung trình kỳ họp HĐND tỉnh đảm bảo quy trình, thủ tục theo luật định; tổ chức đánh giá tác động của chính sách, rà soát nguồn lực đảm bảo và tính phù hợp, khả thi trong xây dựng cơ chế, chính sách; báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Đảng đoàn HĐND tỉnh cho ý kiến về các vấn đề quan trọng để thống nhất về nội dung, đảm bảo việc quyết định của HĐND đúng chủ trương, định hướng của Đảng. Trong các năm 2020, 2021, việc tổ chức kỳ họp gặp những khó khăn, trở ngại nhất định do chịu tác động từ nhiều yếu tố khách quan (thiên tai, dịch bệnh…), trong khi số lượng kỳ họp tăng nhiều so với các năm trước; song nhờ thực hiện tốt công tác chuẩn bị, thích ứng linh hoạt trong lãnh đạo, điều hành, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đa dạng các hình thức tổ chức (trực tiếp và trực tuyến) nên công tác tổ chức các kỳ họp đạt chất lượng, hiệu quả. Việc ứng dụng công nghệ thông tin để tổ chức “kỳ họp, phiên họp không giấy” từ kỳ họp thứ 11, HĐND tỉnh khóa IX đã được đại biểu đồng thuận cao và mang lại kết quả tích cực. Đồng thời, việc điều hành "hỏi nhanh, đáp gọn" trong phiên chất vấn đã tạo được không khí sôi nổi, nội dung "hỏi - đáp" đi vào trọng tâm, tăng số lượng người tham gia ý kiến.
Cùng với đó, HĐND tỉnh chủ động đổi mới cách thức tiến hành giám sát. Với tinh thần chuẩn bị kỹ lưỡng từ sớm, từ xa, HĐND xem xét, ban hành nghị quyết về chương trình giám sát của HĐND tỉnh trong năm sau tại kỳ họp giữa năm trước. Trên cơ sở đó, Thường trực HĐND tỉnh tăng cường phối hợp với Đoàn ĐBQH tỉnh, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, các đơn vị liên quan để điều hòa chương trình giám sát các Ban, Tổ đại biểu HĐND tỉnh nhằm đảm bảo hoạt động giám sát thống nhất, hiệu quả, hạn chế chồng chéo, trùng lắp. Nhiều nội dung quan trọng, thu thập thông tin qua giám sát, tiếp xúc cử tri được HĐND tỉnh nghiên cứu đưa vào nội dung chất vấn tại kỳ họp.
Hoạt động tiếp công dân, tiếp xúc cử tri được triển khai linh hoạt, phù hợp diễn biến của dịch bệnh Covid – 19, Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch, chuẩn bị chu đáo các điều kiện phục vụ tiếp xúc cử tri, tiếp công dân bằng hình thức trực tuyến vừa đảm bảo quyền của công dân, vừa đảm bảo công tác phòng, chống dịch.
Ngoài ra, Thường trực HĐND tỉnh thường xuyên quan tâm, xây dựng và nâng cao chất lượng bộ máy giúp việc, tham mưu cho đại biểu và hoạt động của HĐND. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thường trực HĐND, lãnh đạo Đoàn ĐBQH tỉnh, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh từng bước hoàn thiện tổ chức, nâng cao trình độ chuyên môn, tính chuyên nghiệp của đội ngũ công chức, người lao động; đồng thời, phối hợp tốt cùng với Văn phòng Tỉnh ủy, Văn phòng UBND tỉnh tham mưu, phục vụ cho Tỉnh ủy, HĐND, Đoàn ĐBQH và UBND tỉnh thực hiện nhiệm vụ xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Để xứng xứng đáng với niềm tin của cử tri
Nhìn lại chặng đường 25 năm, các đại biểu HĐND tỉnh qua các nhiệm kỳ đã tận tâm, tận lực, đồng hành, gắn kết, phát huy trí tuệ, ban hành các quyết sách phù hợp thực tiễn; song công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Thực hiện nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XXII, nhiệm kỳ 2020-2025, phấn đấu đưa Quảng Nam ngày càng phát triển bền vững, trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước vào năm 2030 là mục tiêu phấn đấu của cả hệ thống chính trị và Nhân dân toàn tỉnh. Do đó, yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra đối với HĐND tỉnh trong thời gian đến là rất nặng nề, đòi hỏi phải tập trung trí tuệ, năng lực, với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động trách nhiệm, hiệu quả để hoàn thành thắng lợi các nhiệm vụ đã đề ra.
Trong thời gian đến, HĐND tỉnh tiếp tục nghiên cứu, đổi mới, sáng tạo trong việc quyết định các vấn đề quan trọng, tạo cơ sở vững chắc cho sự phát triển bền vững của địa phương. Tiếp tục ban hành các nghị quyết, đề ra các cơ chế, chính sách góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho Nhân dân, xây dựng hệ thống chính trị ngày càng vững mạnh, tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò của HĐND trong thực tiễn; tăng cường hơn nữa hiệu quả công tác tiếp công dân, tiếp xúc cử tri; giải quyết tốt kiến nghị của cử tri; chuẩn bị tổ chức triển khai chu đáo việc thực hiện lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ các chức vụ do HĐND bầu theo quy định; thường xuyên theo dõi và hướng dẫn hoạt động HĐND cấp huyện, cấp xã; tăng cường tập huấn về kỹ năng hoạt động và phát huy vai trò của đại biểu HĐND trong việc thực hiện quyền chất vấn, tham gia thảo luận các vấn đề quan trọng tại địa phương…
Trên những chặng đường tiếp theo, HĐND tỉnh phấn đấu để hoàn thành trọng trách của mình; các vị đại biểu HĐND tỉnh nỗ lực, tận tâm trong thực thi nhiệm vụ của người đại biểu dân cử để xứng đáng với niềm tin của cử tri; góp phần quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh Quảng Nam trở thành tỉnh khá trong thời gian đến./.