Thắng lợi trong việc hoàn thành tất cả các chỉ tiêu kinh tế - xã hội năm 2022 đã tạo tiền đề, động lực cho Quảng Nam tiếp tục trên chặng đường phát triển toàn diện, bền vững năm 2023 và những năm tiếp theo. Tuy nhiên, bên cạnh việc phát huy kết quả đạt được chúng ta cần dự lường những khó khăn, thách thức và có giải pháp phù hợp để đạt được các mục tiêu đã đề ra.

Nắm bắt cơ hội và nhận diện khó khăn, thách thức

Năm 2023 là năm giữa nhiệm kỳ, có vai trò quan trọng, tạo nền tảng thực hiện các mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XXII, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 và các Nghị quyết, Kết luận, Chương trình của Tỉnh ủy, HĐND tỉnh. Chúng ta bước vào thực hiện các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 với cơ hội, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen.

Trước hết, tình hình chính trị - xã hội, kinh tế cả nước và trong tỉnh tiếp tục được ổn định cùng với những giải pháp chỉ đạo, điều hành của Tỉnh ủy, cơ chế, chính sách của HĐND tỉnh về cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp sẽ là những thuận lợi cơ bản nhằm tháo gỡ những khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng; phát huy các kết quả đã đạt được, vượt qua thách thức, tạo tiền đề để phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn 2021-2025.

Tuy nhiên, theo dự báo thời gian đến tình hình kinh tế và thương mại toàn cầu tiếp tục phục hồi nhưng vẫn còn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Giá cả nguyên vật liệu sản xuất, lạm phát có nguy cơ gia tăng. Tình hình chính trị thế giới, khu vực diễn biến phức tạp, nhất là ảnh hưởng từ xung đột quân sự Nga và Ukraine; tình trạng thiếu hụt nguồn cung, đứt gãy chuỗi cung ứng vẫn còn xảy ra; dịch Covid-19 còn tiếp diễn và chứa ẩn chứa rủi ro; biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng về cả tác động và cường độ. Tác động của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư trên thế giới và xu hướng thúc đẩy thích ứng, mở cửa sau dịch Covid-19, chuyển đổi số, tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, tăng cường hợp tác giữa các quốc gia vừa là thời cơ, vừa là thách thức.

Đối với tỉnh ta, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn nhiều vấn đề hạn chế cần quan tâm khắc phục.

Có thể thấy mặc dù nguồn thu ngân sách nhà nước tăng cao, nhưng lại tập trung vào một vài doanh nghiệp lớn, các nhân tố mới đóng góp cho ngân sách tỉnh còn hạn chế. Hơn nữa, số thu vượt dự toán năm 2022 khá cao là nhờ các chính sách kích cầu, phục hồi kinh tế của Chính phủ (nguồn thu từ Tập đoàn Trường Hải) hoặc do điều kiện khách quan thuận lợi (nguồn thu từ thủy điện tăng nhờ mưa nhiều, đủ nước phát điện), những thuận lợi này không kéo dài sang năm 2023, cùng với số thu từ khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, trong đó có số thu từ Nhà máy Bia đang có xu hướng giảm dần nên sẽ ảnh hưởng lớn đến nguồn thu của tỉnh.

Bên cạnh đó, mặc dù cấp tỉnh và các địa phương đã có nhiều nỗ lực nhưng tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư năm 2022 vẫn đạt thấp. Tình trạng này có nguyên nhân khách quan như: dịch bệnh Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp ở những tháng đầu năm, giá nguyên liệu, vật liệu, nhiên liệu tăng cao đặc biệt là thép, xăng, dầu và việc thiếu các mỏ đất nguyên liệu trên địa bàn tỉnh…Nhưng nguyên nhân chính vẫn là do công tác quản lý, điều hành và triển khai thực hiện của các cơ quan, đơn vị, địa phương trên lĩnh vực này như: công tác giải phóng mặt bằng chưa được tập trung giải quyết; công tác dụ báo, lập, xây dựng kế hoạch vốn chưa sát thực tế và khả năng giải ngân; việc chuẩn bị dự án còn hạn chế, chất lượng chưa cao nên phải điều chỉnh chủ trương đầu tư nhiều lần; công tác chuẩn bị đầu tư, thẩm định, tư vấn còn chậm; một số nơi còn thiếu quyết liệt trong việc đôn đốc, triển khai thực hiện kế hoạch đầu tư công…

Ngoài ra, tiến độ triển khai các dự án, công trình trọng điểm chưa bảo đảm; tổ chức thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia triển khai còn chậm. Đáng lưu ý là Chương trình xây dựng Nông thôn mới tuy đạt những kết quả tích cực nhưng chưa thực sự bền vững, bởi một số địa phương đang có tình trạng không duy trì được các tiêu chí NTM đã đạt…

Công tác điều hành, tổ chức thực hiện trên một số lĩnh vực công tác ở một số cấp, cơ quan, đơn vị, địa phương chưa thật sự chủ động, thiếu quyết liệt; có nội dung còn lúng túng, thiếu linh hoạt, tính tự chủ, tự lực chưa cao. Năng lực cụ thể hóa, tổ chức thực hiện và tinh thần trách nhiệm của một số cán bộ, công chức chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, chưa theo kịp đòi hỏi của tình hình thực tế. Công tác phối hợp giữa sở, ban, ngành cấp tỉnh với cấp huyện trong tháo gỡ các điểm nghẽn, xử lý những vấn đề khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong quá trình tổ chức thực hiện, giải quyết thủ tục hành chính chưa kịp thời, vẫn còn có hiện tượng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm.

Quyết liệt trong quản lý, điều hành để hoàn thành các mục tiêu đề ra

Năm 2023, Quảng Nam đề ra 15 chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội và xác định các nhiệm vụ chủ yếu: Thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ đột phá chiến lược và các giải pháp phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng. Triển khai quyết liệt, hiệu quả Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, các Chương trình mục tiêu quốc gia. Nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, nhất là quy hoạch, tài nguyên môi trường, khoáng sản, đầu tư xây dựng, tài chính ngân sách. Kiểm soát chặt chẽ công tác quản lý, sử dụng đất, vốn đầu tư công, ưu tiên phát triển toàn diện các lĩnh vực văn hoá, bảo đảm an sinh xã hội. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước; cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo điều hành, thực thi pháp luật; tăng cường công tác phòng ngừa tội phạm, vi phạm pháp luật, thực hiện quyết liệt các giải pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, bảo đảm quốc phòng, an ninh, ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Để hoàn thành mục triêu, các chỉ tiêu chủ yếu nêu trên, cần tập trung thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp sau đây:

Xây dựng và triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế: Tiếp tục triển khai các giải pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp bị tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19, tạo điều kiện cho doanh nghiệp chủ động, linh hoạt, sáng tạo chuyển đổi mô hình sản xuất, kinh doanh phù hợp; triển khai các giải pháp phục hồi đầu tư; giải pháp phát triển vùng, đô thị và phát triển lực lượng lao động.

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển song song ngành công nghiệp và dịch vụ: Xây dựng vùng Đông Nam của tỉnh trở thành chuỗi đô thị - trung tâm dịch vụ, du lịch - công nghiệp sạch - nông nghiệp công nghệ cao; bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử; phục hồi hệ sinh thái, ứng phó với biến đổi khí hậu. Phát triển kinh tế biển và vùng ven biển của tỉnh, giữ vai trò chủ lực trong nền kinh tế gắn với củng cố quốc phòng, an ninh, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biến, đảo. Đưa ngành công nghiệp trở thành động lực, tạo đột phá tăng trưởng kinh tế; phát triển dịch vụ - du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn. Đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ phục vụ các ngành công nghiệp chủ lực.

Phát triển dịch vụ - du lịch định hướng thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh: Thu hút, đẩy mạnh phát triển du lịch để lấy lại đà tăng trưởng; triển khai hệ thống phần mềm du lịch thông minh tỉnh Quảng Nam, tập trung phát triển những ngành dịch vụ có hàm lượng trí tuệ và công nghệ cao, tạo đột phá để thu hút nhiều hơn vốn đầu tư của tư nhân, vốn đầu tư nước ngoài. Hoàn chỉnh xây dựng Đề án bảo tồn, phát huy giá trị di sản thế giới đô thị cổ Hội An và Đề án xã hội hóa Khu đền tháp Mỹ Sơn. Tập trung phát triển các loại hình du lịch, đặc biệt là thu hút các dự án du lịch cao cấp khu vực ven biển. Thúc đẩy tiến độ triển khai các dự án đô thị, du lịch: Nam Hội An, dự án Khu phức hợp du lịch nghỉ dưỡng Vinpearl Quảng Nam…Ðẩy mạnh các hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch trong và ngoài nước.

Phát triển kinh tế biển, cảng biển và dịch vụ cảng biển: Thực hiện quy hoạch cảng biển Chu Lai thành cảng biển quốc gia, là đầu mối trung chuyến vùng, kết nối đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa với đường biển quốc tế, là cửa ngõ kết nối ra biển Đông của vùng Tây Nguyên, Nam Lào, Đông Bắc Campuchia và Thái Lan; thu hút, kêu gọi đầu tư từ nguồn vốn xã hội hóa, phát triển dịch vụ hậu cần cảng và logistics gắn với Cảng biển Chu Lai, trở thành trung tâm vận chuyển hàng hóa trong nước và quốc tế.

Trong những năm đến, Quảng Nam cần quan tâm phát triển kinh tế biển, cảng biển và dịch vụ cảng biển 

Phát triển nông nghiệp hiện đại, xây dựng nông thôn mới, nông thôn văn minh gắn với phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi: Sử dụng hiệu quả nguồn vốn ngân sách Nhà nước, huy động mọi nguồn lực đầu tư, nâng cấp và hoàn thiện kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn, đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống ngày càng nâng cao, giảm chênh lệch vùng miền. Tiếp tục rà soát, cơ cấu lại ngành nông, lâm, thủy sản phù hợp với lợi thế của từng vùng, theo hướng hiện đại, gia tăng giá trị. Nâng cao năng lực chế biến nông sản, phát triển các doanh nghiệp nông nghiệp, đa dạng các hình thức hợp tác. Liên kết sản xuất, tiêu thụ kết nối với hệ thống tiêu thụ sản phẩm, chuỗi giá trị. Thực hiện đồng bộ các giải pháp quản lý, khai thác, bảo vệ và phát triển dược liệu thành ngành kinh tế trọng điểm. Thu hút các dự án đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp theo hướng phát triển nông nghiệp hữu cơ công nghệ cao, áp dụng cơ giới hóa; phát triển mô hình Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện ba nhiệm vụ đột phá chiến lược: Huy động các nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng gắn với cơ cấu lại nền kinh tế vùng Đông theo hướng dịch vụ du lịch - công nghiệp - kinh tế biển - nông nghiệp công nghệ cao. Phát triển vùng Đông nhằm thu hút các dự án trọng điểm, chiến lược quốc gia, làm động lực để lan tỏa thúc đẩy phát triển vùng Tây, cho cả tỉnh và vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Chú trọng công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch. Sử dụng có hiệu quả các nguồn lực xã hội, đa dạng hóa hình thức đầu tư để xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, tập trung cho các công trình, dự án quan trọng, có sức lan tỏa, tạo động lực thúc đẩy phát triển và góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống Nhân dân.

Chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư gắn với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. Đẩy mạnh thu hút các nguồn lực xã hội hóa đầu tư trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, đặc biệt tại các cơ sở giáo dục vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Tập trung triển khai nâng cao chất lượng điều hành nhằm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh vì sự phát triển của doanh nghiệp và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đẩy mạnh khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành thu, chi ngân sách đáp ứng nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới: Tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính - ngân sách; kết hợp đồng bộ, có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp quản lý, điều hành thu, chi ngân sách nhà nước. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán trong lĩnh vực tài chính, ngân sách, đầu tư công, quản lý và sử dụng đất đai; quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả tài sản công theo quy định pháp luật. Cơ cấu lại chi đầu tư công, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tập trung nguồn lực triển khai hoàn thành dứt điểm các công trình, dự án trọng điểm, có sức lan tỏa rộng, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội.

Gắn kết chặt chẽ giữa các mục tiêu tăng trưởng kinh tế với phát triển con người, đảm bảo công tác an sinh, xã hội: Chú trọng phát triển bền vững, đảm bảo an sinh, phúc lợi, tiến bộ và công bằng xã hội, hài hòa giữa đô thị và nông thôn, giữa đồng bằng và miền núi, giữa đời sống vật chất và đời sống văn hóa tinh thần. Củng cố, hiện đại hóa, nâng cao năng lực hệ thống y tế, nhất là y tế dự phòng, y tế cơ sở. Triển khai thực hiện tốt công tác phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm có nguy cơ cao xảy ra ở người. Tập trung giải quyết nhu cầu cấp thiết của người dân về nhà ở, đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt,…; đẩy mạnh việc sắp xếp dân cư miền núi. Phát triển giáo dục, đào tạo; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực gắn với chuyển dịch cơ cấu lao động, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập ổn định cho lao động ở các xã nông thôn, miên núi.

Thực hiện quản lý tốt tài nguyên, khoáng sản, môi trường : Tăng cường công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra công tác bảo vệ môi trường; giải quyết tốt vấn đề môi trường ở các khu, cụm công nghiệp; chú trọng xử lý chất thải nguy hại, chất thải y tế; giải quyết vấn đề nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn. Tiếp tục thực hiện tốt công tác giao đất, cho thuê đất, thẩm định giá đất, giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch để thu hút đầu tư. Quản lý chặt chẽ, thực hiện cơ chế đấu giá quyền sử dụng đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững. Tập trung giải quyết các vướng mắc về giải phóng mặt bằng đối với dự án trọng điểm. Nâng cao hiệu quả công tác quản nhà nước về tài nguyên khoáng sản, bảo đảm nguồn khoáng sản được sử dụng hợp lý, tiết kiệm.